Friday, September 13, 2013

Kros Thu



Hebrai 12:1,2; Galatia 6:14

Kross thu hian ringtu nunah hmun pawimawh ber a chang fo thin a. Kross kal tlanglo ringtu nun hi a puitling thei lo a ni. Kross chungchang hi kan sawi dawn chuan sawi tur tam tak a awm a, kum zabi 2 na tawp lam atang khan Christian te chuan chhinchhiahna (Symbol) atan an lo hmang tawh thin a, Pathian hmangaihna entir nan te, lal Isua’n Sual a hneh a ni tih entirnan te an lo hmang thin a. Chhinchhiahna atana an hman dan History pawh hi thui tak sawi tur a awm a ni. Amaerawhchu zanin ah chuan chulam chu kan chhui lo anga, Kross a thil lo lang leh ringtu nuna pawimawh na ang chi kha tarlan kan tum dawn a ni. Kross thu hi kan thu ngaithlak ngun pawl leh kan hriat bel palw tak a ni hlawm anga, amaherawhchu kawnga kan kal lai te, kan thut lai te pawha kan hriat nawn fo tur anih avangin zanin ah hian kan ngaihtuah ho dawn a ni.

1.      Kross hi Mualphona hmun a ni: Tun hmaa Kross an hman dan zir turte chuan BC 6 – na vel atang khan hetiang hremna hi an lo hmang tan tawh ani an ti a. Sal tang te leh ramdang mi te hrem nan an hmang thin a ni. Misual hremna ah chuan Kross a inkhenbeh hi a na ber leh a mualpho thlak bera a ngaih a ni a, a rapthlak em avang hian kum zabi 4 – na AD 337 khan Roman Emepror Constaine a khan a ti tawp ta a ni. Engvangin nge mualpho taka thihna hi Pathian hian min tlanchhuah nan a rawn thlan kher kher? Mi tha pangngai thih dan pawh ni lo, a lehpek awm tawh miahlo khawpa hremna mualpho thlak ber a rawn thlang chat a, tin, sawi tawh ang khan he hremna hi rei tak chhung pawh an hmang lo a, mahse, chu hun chhung reilote a mualpho taka rawn thih chu a duh tlat a ni. Kross kawng zawh tur hian mualpho a ngai a, mi te endawng leh cheksawlh, sawichhiat leh hmusit tinreng kan tuar ngam a ngai a, chu nun chu kan pal tlang theihna turin kan tan example a rawn set a ni. Elhsen nan Lal tiang an ken tir a, Lalpuan an sin tir bawk a, Jud ate Lal tiin kan Lal Isua kha an au el a ni. A hnung zuitute pawh hian mualphona leh hmusitna te hi kan kalpel thei bik lo a, heng hi kan tawrh tur leh ringtu nuna bet tel ve tlat thin a ni tih kan hriat thar fo a pawimawh hle mai.
2.      Kross chu tawrhna hmun a ni: Kross a in khenbeh hi an thih nghal mai loh avangin rei tak na tuarin an awm thin a. Isua pawh kha darka ruk vel (Zing dar 9 atanga tlai dar 3) vel thleng thi chiah si loh khan sawisakin a awm ani. Rom sipai te hi sipai chak leh huaisen, thisena tuihal an ni an ti thin a. Isua an vuakna ang chi hrualhrui (whip) te pawh kha a bik taka siam, tisa vaw kak haih haih thei tura fip tha a ni a, chutiang chuan an sawisa a. Tin, hetianga Kross a in khai kan hian an ke lam ah rah chhan tur a awm lo a, kut lamah an kheng bet a, an tang vak thei bawk si lo a, chutiang chuan hrehawm takin an siam a, an tui a hal huam huam a, an chau ngawih ngawih thin a ni. Chutiang chuan a luah thi zawih zawiha hling lukhum khum tirin an sawisa a, khawvel leh a chhunga awm zawng zawng siamtu khan “Ka tui a hal e” tiin a siam mihring te hnenah an khawngaihna a dil ngawih ngawih a, hmusit takin “Zu thur” a ka ah an far lut a. Nang leh kei atana a tawrhna kha a nep lo hle mai. Keini hian engchen chiah nge a tan kan tawrh ve ngam le? Ringtu nun hi tawrhna a ni tih hi Kross hian min zirtir a tum pawimawh tak pakhat a ni. Mi tamtak hi chuan kan ringtu nun kawngah hian kan tuarngam lo a, “mi te tihdan tho a lawm” tia inthiam chawpin peh helna kan zawng a. Retheihna leh harsatna a lo thlen chang te, hrehawmna leh nantna a lo thlen changte hian Lalpa kalsanin a nuam lam kan zawh fo thin a nih hi. Mahse thih thlenga kan tana tuartu Isua Krista chuan atan engchen nge kan tawrh ve ngam tih hi a en reng thin a ni.
3.      Kross hi thihna a ni: Hrehawm taka sawisak a nih a, rei tak na tuara Kross a an khai kan hnu chuan Isua chu a thi ta. Pathian meuh an thi ta mai hi a mak ngawt mai. Christian ni lo te hian “n Pathian chu a thi daih tawh a ni lawm ni?” an ti fo mai. Ni e, Isua kha a thi a ni. Mahse kha thihna ah khan A Pathianna a thi lo a, a mihrinna zawk a kha a thi a ni. He thihna hi ringtu te tan chuan thil chhinchhiah tlak tak a ni a, Isua mihrinna a  thi ang khan kan mihrinna hi Kross ah chinral a, a thih ve a ngai a ni. Tam tak hi chu kan rawngbawlna kawngah te, Isua hnung kan zui na kawngah te kan mihring mihrinna a thi lo a, kan taksa chak zawng leh duhzawng te, kan it zawng leh nuam tih zawng hmanga rawngbawlte, Isua hnung zui te kan tum tlat thin. Mahse, chutiang nun atang chuan Isua hnung hi a zui tak tak theih loh a, mihring chakna hian rei tak a zui thei lo. Thi si loin kan piangthar a, kan da leh mai thin a ni. Ama ruala khenbeha kan awm loh chuan mihirng takin a hnung kan zui a, kan peih reilo thin a ni.
4.      Kross chu Nunna a ni: Kross a thihna kan sawi rual hian a zawm nghal tu chu nunna a ni. He nunna ah hian mihring a nung tawh lo a, Pathian a nung a ni. Khenbeh nun neitu chu thlarauin a tho a, chu chuan Lalpa duhzawng a ti a, mihring duhzawngin amahah Lalna a chang tawh lo. Zanin ah hian keimahni theuh in enfiah ila, thawlehna nun, mihiring mihrinna thi a van nun thawhleh puitu kan ni em tih hi mahni leh mahni kan in enfiah a pawimawh khawp mai.
5.      Kross hian Pathian leh Mihring inkarah enge a thlen? Tih hi lo en leh thuak thuak ila:
            Pathian lungawina a ni: A hmasa berah chuan Kross a thihna hian Pathian lung a ti awi a ni. TMEF ho hian an sawi thin a, “Isua a thih khan a thisen kha leiah a far lo a, vanah a chho a ni” an ti a, Thisen Chhoh luan theology an ti mai thin a, an dah thiam ka ti hle mai. Ni e, Isua thihna ah khan Pathian lung a awi a, chu chu kan tan damna a ni. Nang leh kei, sual avanga boral mai tur kan dam theih nan hian Isua’n Kross lerah min tuar sak a, chu chu kan tan damna a ni. Mi tamtak chuan keimahni in tihdam kan tum a, kan chakna leh kan theihna a dam thei emaw kan inti fo thin. Hei hi in ngaithlak chian loh chuan ka TMEF deuh emaw inti ang tih ka hlau khawp mai, ka TMEF lo a nia. Tichuan, mihirng chu kan theihna in kan han bei ve ngail a, engemaw chen chu kan kal thei, mahse, rei tak kan tlin ngai lo. Fel kan tum a, that kan tum a, mahnia intlan kan tum a, mahse kan theilo. Kross lera Isua Krista thisen far khan Pathian lung a ti awi a, chu zawk chu kan damna a ni tih hi kan hre lo fo thin. Kross-a thihna ah khan ka thi a ni tih pawm ila, hahdam takin a rual tho leh mai thei tur hian kan lo bei ve vak thin a ni. Isua a thih khan Pathian lung a awi tawh a, chu chu pawma rin mai hi a hahdam thlak em em a, chatuan a daih bawk a ni. Keimhani thatna leh felna hian Lalpa hi zawm thei ila chuan Isua kha a thih a ngai lo ang, chuvang chuan kan sual tlan tura a rawn tirh hi kan tan damna a ni.
            Inremna a ni: Kol 1:19,20 - Kross a thil langchhuak pawimawh tak pakhat chu inremna a ni. Sual avanga Pathian leh mihring in mihran tawh chu Kross ah khan suihzawmin a awm leh a, Pathian leh mirhing chu an inrem leh thei ta a ni. Tin, he remna hi Pathian leh mihring inkar mai nilovin, mihirng leh mihring inkarah pawh a lang chhuak tur a ni. Ti hian an sawi thin, Kross ah hian a tung zawnga ding chho leh a kham phei zawnga awmin thing a inkaw kalh thin a. Hei hian a en tir chu, a tungchho/ a ding hian Pathian leh mihring inkara remna a entir a, a kham phei hian mihring leh mihring inkara remna a entir a ni. A tungchho ringawt hian Kross a siam thei lo ang bawkin Pathian kan rem kan tih ringawt hian kross hi a famkim theilo ani. Mahni mihring puite rem thei miah lo, rawngbawlpui te tai reng mai mi hi chuan Pathian ka hmangaih ti bawk thin mahsela a rahchhuah hmuh tur a awmlo fo thin a ni.
            Thutiam hlenchhuahna a ni: Isua Krista thihna kha Pathian thutiam hlenchhuahna a ni a, a thihna hmang ngeiin a thutiam a hlenchhuak ani. Isua Krista hnung zui kan intih lai hian a tana kan rinawmna erawh a duap leh fo thin. Mahse a ni chuan kan tan entawn tur a hnutchhiah a, thih thlengin a tuar ral raih a ni. Kan peih chin ah leh kan phak chin ah chauh a hnung zui tur kan ni lo a, “thih thlengin rinawmin lo awm rawh u, tichuan nunna lallukhum ka pe ang che u” ti tu hian a tawp kan thlen a duh a ni.

Kross kawng hi nuamsa tak leh samkhai taka zawh chi a ni lo a, Marka bung 8:34 ah chuan La Isua’n tu pawhin mi zui a duh chuan mahni hrehawm pawisa lovin ama Kross puin mi zui rawh se” a ti a. Kross thleng tur hian harsatna tam tak kan pal tlang a ngai thin a, keimhani leh keimahni kan inkhawngaih rum rum chang te, mite it ngawih ngawih a kan awm chang te, nuam zawk leh hlimawm zawk thlahlel ngawih ngaiwha kan awm chang te pawh a awm thin ang. Mahse chung zawng zawng chu tuar chhuakin kan Lalpa kha Kross lerah khai kanin a awm a, tih hlumin a lo awm  tawh a, a hnung zui turin min ko a ni.

He khawvela Lal Isua a lo pian dawn khan Kross a thihnain bul a rawn tan a. Khawvel chunga roreltu, engkim chunga roreltu, engkim siamtu, lei leh a chhunga thil awm zawng zawngte chunga thuneitu chuan a Lal thutphah a rawn kal san a, nun nei lo ten nun kan neih theih nan tlawm takin ran chaw pekna thlengah bul a rawn tan a. He a kalkawng hi ka ngaihtuah thin a, Pathian hmangaihna hi a va make m tih mai loh chuan sawifiah thiam chi pawh a ni lo. Khawvel zawng zawnga Lalber leh engkim chunga thu neitu in ngai tlawm a, inti te ral raih a, a siam mihirng Mari kawchhung ngei mai atanga bul a rawn tan te hi a mak a, hetia khawpa in ngaitlawm tur leh inti te tur hian keini hian kan theilo fo thin. Rawngbawlna kawngah pawh hian lansarh te kan duh a, miin kan thiltha tih hria se tih te kan duh ngawih ngawih a, lana te, thuneihna te chan loh hlaua kan hmanhlel chang te a awm fo thin. Mahse Lal Isua erawh kha chuan a ropuina leh a thil tih theihna zawng zawng kalsanin he khawvelah hian tlawm takin bul a rawn tan a ni.

A siam mihirng ngeiten feia an chhun lai te, hruaihruala an hlap thuai thuai lai te [awhin a ngawi reng a, Kross ah khai kangin an sawisa a, mahse engtin mah a bei let lo a, “Kan pa an ni hi ngaidam rawh, an thil tih hi an hrelo a ni”tiin amah sawisa tute tan a la tawngtai fan fan zawk a ni. Keini chuan min sawisel tute leh min beitute beihlet ve mai duhna thinlung nei ran chungin rawng kan bawl thin a, kan rawngbawlnaah hian mite’n ei tur an lo fo thin. Mite tidam thintu, zawlnei, mi in an pan luai luai thin khan kan dam theih nan “Amah a inti dam thei lo a, roreltu kha diklo taka rorel sakin a awm ani.” Chu nun tawmpuitu, a thinnaa thi a a thawhlehna tho ve te hian example min lo set sak tawh hi kan hriat nawn fo a pawimawh a, midangte tana damna thlentu kan ni em tih hi kan in enfiah fo a ngai a ni. Keimahni damna tur leh nawmna tur ringawta a hnung zui tur kan ni lo a, midangte tana nun hlan ve tur kan ni tih hi Kross hnuaiah hian inzir thar fo a ngai a ni.

Tirhkoh Pawla chuan “Kei erawh chuan Kan Lapa Krista Kross lo chu ka chhuan loh tur zia mai chu, chumi a zarah chuan khawvel hi ka tan khenbehin a awm a, keipawh khawvel tan khenbehin ka awm ni tiin Galatia mite hnenah khan a sawi a. Keini hian enge kan lo chhuan ve thin le? Kan thiamna leh kan finn te, kan theihna te a mi kan lo chhuan ve thin? Kan kohhran thawhlawm tam te a mi kan chhuan thin? Paula chuan Isua Krista kross chauh a chhuang thin a, chumi avang chuan a tan khawvel hi khenbehin a awm a, khawvel tan pawhin khenbehin a awm thin a ni. Lehkhathiam, mi challang tak ni mahsela, Paula nun chu khawvle mawina te khan a ti buai ngai tawh lo a, lawmchungin Lalpa rawng a bawl mai thin a ni.

Zanina helai hmuna awmte pawh hian he Kross thu hmang hian kan nun in enfiah ila, lawm chunga Lalpa rawng kan bawl zel theina turin I inbuatsaih thar le hang. Thi si lo a rawngbawl tumte hian kan han thlawn thin a. Buai em emin, hmanlo tak chungin, harsa ti tak chungin a rawng kan bawl a, mi dang kan hmumawh a, midang kan thik a, keimahni kan inhrem a, Pathian lung a awi chuang si lo. Isua Kross hi a tharin ngaihtuah leh ila, a thihna ah chuan ka thi a, ka nun hi khenbehin a awm tawh a ni ti thei turin keimahni leh kan nunna a tharin Lalpa hnenah pe leh ila, thlarau thara rawng bawl thei turin I inabuatsaih thar le hang u.

A thu kan tihrik takte kan zavai atan Lalpan mal min sawi sak theuh rawh se. AMEN.